Viêm tủy ngang cấp.

Viêm tủy ngang cấp tính phổ biến nhất là do bệnh đa xơ cứng (xơ cứng rải rác); tuy nhiên, bệnh có thể xảy ra ở những bệnh nhân bị viêm mạch, lupus ban đỏ hệ thống (SLE), hội chứng kháng phospholipid, các rối loạn tự miễn dịch khác, nhiễm mycoplasma, bệnh Lyme, giang mai, bệnh lao (TB), COVID-19 hoặc viêm não màng não do vi rút hoặc trên những bệnh nhân dùng amphetamine, heroin đường tĩnh mạch, thuốc chống ký sinh trùng hoặc thuốc chống nấm. Viêm tủy ngang đi kèm viêm dây thần kinh thị giác hay gặp trong viêm tủy thị thần kinh (bệnh Devic), từng được coi là một biến thể của xơ cứng rải rác, nhưng hiện nay được coi là một bệnh lý riêng biệt.

Cơ chế của bệnh viêm tủy ngang thường không rõ ràng, nhưng một số trường hợp diễn biến sau nhiễm virus hoặc tiêm chủng, gợi ý cơ chế tự miễn. Viêm thường có xu hướng lan tỏa tại một hoặc nhiều mức tủy, ảnh hưởng đến tất cả các chức năng tủy sống.

1. Các triệu chứng và dấu hiệu của viêm tủy ngang cấp tính

Các triệu chứng của viêm tủy ngang cấp tính có thể bao gồm đau ở cổ, lưng hoặc đầu.

Bệnh nhân có cảm giác đè nặng, ép chặt tại vùng ngực hoặc bụng, kèm theo yếu, tê và cảm giác kiến bò tại bàn chân và cẳng chân.

Triệu chứng tiểu khó hết bãi xuất hiện trong vòng từ vài giờ đến vài ngày. Các thiếu hụt thần kinh có thể tiến triển trong một vài ngày trước khi đạt tình trạng rối loạn vận động cảm giác cắt ngang hoàn toàn, gây liệt, mất cảm giác dưới mức tổn thương, rối loạn cơ tròn.

Đôi khi, bệnh nhân không có rối loạn cảm giác tư thế và cảm giác rung.

Viêm tủy cắt ngang đôi khi tái phát ở bệnh nhân xơ cứng rải rác, lupus ban đỏ hệ thống hoặc hội chứng kháng phospholipid.

2. Chẩn đoán viêm tủy ngang cấp tính

- Thăm khám thần kinh,

- Chụp cộng hưởng từ (MRI) và dịch não tủy (CSF),

- Các xét nghiệm khác để chẩn đoán nguyên nhân có thể điều trị được.

Chẩn đoán viêm tủy cắt ngang cấp tính được gợi ý bằng bệnh lý tủy vận động cơ cắt ngang có tổn thương theo đoạn. Hội chứng Guillain-Barrè có thể được phân biệt vì nó không khu trú thành một đoạn cột sống cụ thể.

>>> Chẩn đoán định khu tổn thương tủy sống?

Chẩn đoán chụp MRI thường biểu hiện phù nề tủy sống nếu có viêm tủy ngang, đồng thời có thể giúp loại trừ các nguyên nhân khác có thể điều trị được của rối loạn chức năng tủy sống (như chèn ép tủy).

>>> Transverse Myelitis

Dịch não tủy thường chứa bạch cầu đơn nhân, lượng protein tăng nhẹ và chỉ số IgG cao (bình thường ≤ 0,85).

   + Xét nghiệm marker cho bệnh lý viêm tủy thị thần kinh (NMO-IgG) - một kháng thể nhắm đích đến kênh protein astrocyte aquaporin-4 (AQP4). Đây là xét nghiệm có độ đặc hiệu cao và giúp phân biệt viêm tủy thị thần kinh với bệnh đa xơ cứng.

>>> Neuromyelitis Optica Spectrum Disorder (NMOSD)

   + Bệnh nhân cũng được xét nghiệm tự kháng thể IgG kháng MOG, qua đó có thể giúp xác định bệnh nhân mắc bệnh kháng thể glycoprotein myelin oligodendrocyte (MOGAD).

>>> Myelin Oligodendrocyte Glycoprotein Antibody Disease (MOGAD)

Các xét nghiệm tìm nguyên nhân có thể điều trị cần phải bao gồm chụp X-quang ngực; PPD (dẫn xuất protein tinh khiết) để tìm bệnh lao; xét nghiệm huyết thanh tìm mycoplasma, bệnh Lyme, COVID-19 và HIV; tốc độ máu lắng (ESR), protein phản ứng C (CRP); kháng thể kháng nhân,…

Chẩn đoán phân biệt viêm tủy ngang cấp tính bao gồm các bệnh lý tủy ngang khác do thiếu hụt dinh dưỡng (ví dụ như thiếu vitamin B12, folate, kẽm hoặc đồng), suy mạch máu và các khối u nội tủy.

Tiến hành chụp MRI sọ não; xơ cứng rải rác xuất hiện ở 50% bệnh nhân có nhiều tổn thương tăng tín hiệu quanh mạch thì T2 và ở 5% bệnh nhân không có dấu hiệu này.

>>> Acute Disseminated Encephalomyelitis (ADEM)

3. Điều trị viêm tủy ngang cấp tính

- Điều trị nguyên nhân.

- Đôi khi sử dụng corticosteroid liều cao.

Trong điều trị viêm tủy ngang cấp, ngoài điều trị hỗ trợ, điều trị trực tiếp vào nguyên nhân gây bệnh hoặc bệnh lý kèm theo.

>>> Nhóm thuốc được chấp thuận hiện nay trên thế giới.

Trong các trường hợp nguyên phát, corticosteroid liều cao thường được sử dụng và đôi khi sử dụng cả biện pháp trao đổi huyết tương, bởi bệnh có thể do nguyên nhân tự miễn gây ra. Phác đồ này không đảm bảo hiệu quả chắc chắn.

4. Tiên lượng về viêm tủy ngang cấp tính

Nhìn chung, bệnh tiến triển càng nhanh, tiên lượng càng nặng. Triệu chứng đau gợi ý tình trạng viêm nhiều. Khoảng 1/3 bệnh nhân hồi phục, một phần ba vẫn còn liệt và rối loạn tiểu tiện, và một phần ba còn lại bất động tại giường và tiểu không tự chủ.

Xơ cứng rải rác xuất hiện và tiến triển ở khoảng từ 10 đến 20% số bệnh nhân, nguyên nhân ban đầu không rõ ràng.

ktk.vn tham khảo National Multiple Sclerosis Society